Doel

Het doel van een PVE/W is om ervoor te zorgen dat de ideeën die je bedenkt ook een oplossing zijn voor het probleem waar je mee zit. Door naar alle aspecten te kijken die met je product te maken hebben, kom je op een lijst met belangrijke zaken die je moet oplossen voordat je product klaar is. Denk hierbij niet alleen aan de werking, maar bijvoorbeeld ook aan de gebruikers, reparatie en marketing. Een programma van eisen (en wensen) heeft meerdere doelen. Het is een ‘contract’ met de opdrachtgever, het is een middel om ideeën en concepten te selecteren om daarmee het ontwerpproces zo te sturen dat uiteindelijk het beoogde ontwerpdoel wordt bereikt.

Beschrijving

Het opzetten van een PVE/W kost best wat tijd, maar kan redelijk gestructureerd gedaan worden.  Je zou bijvoorbeeld uit kunnen gaan van een procesboom, waarin je in gedachten door de hele levenscyclus van je product loopt. Bij elke stap kijk je wat daarbij belangrijk is om mee te nemen in je ontwerp. Ook zou je een functieanalyse kunnen doen, waardoor je je beter realiseert wat het product in de kern moet kunnen. Ook concurrentieonderzoeken, doelgroeponderzoeken, een dag in het leven van een persona, LIDS wiel en interviews met experts zijn mogelijk om tot eisen en wensen te komen. Eigenlijk is het PVE/W dus een samenvatting van de zaken die je gevonden hebt in je onderzoeksfase.

Formulering

Belangrijk is dat de eisen voldoen aan de volgende criteria:• De eisen zijn hele zinnen. (Geen hele zinnen zorgt voor verwarring over wat de eis nou echt is.)• De eisen zijn relevant. (Als een eis niet relevant is, wordt het vaak een wens. Bijvoorbeeld: het product moet zo licht mogelijk zijn, i.p.v. het mag niet meer dan 5 kilo wegen.• De eisen zijn (zoals ze er staan) toetsbaar. (Als een eis niet toetsbaar is wordt het een wens. Bijvoorbeeld: het product moet makkelijk open te maken zijn. Een eis zou zijn: het product moet binnen 3 minuten open te maken zijn met behulp van standaard gereedschap zoals een hamer en een schroevendraaier.)

PVE altijd in ontwikkeling

Het PVE is gedurende het hele ontwerpproces in ontwikkeling. Doordat bij de start van een ontwerpproces nog niet alles bekend is, zal er steeds meer informatie en kennis wordt verzameld en zal het steeds nauwkeuriger worden. Elke keer als je een fase dieper gaat in het ontwerpproces komen er dus andere eisen bij die betrekking hebben op een dieper niveau van je PVE en product. (Het heeft bijvoorbeeld niet heel veel nut om het al over de verpakking in dozen en pallets te hebben als je nog niet eens weet wat voor een product je gaat ontwerpen. Dat komt dan bij de optimalisatie en productie verder aan de orde.)

Shortlist

Een PVE/W kan wel vijf kantjes lang worden en bestaan uit honderden eisen en wensen. Om als ontwerper mee te werken is dit niet handig. Je kan niet alle punten constant in je hoofd houden. Daarom is het handig om een shortlist te maken van de meest cruciale eisen. Ook als je aan de hand van je PVE keuzes gaat maken uit ideeschetsen of concepten, maak je over het algemeen gebruik van een shortlist. Het is wel van belang dat je uitlegt waarom er juist a.h.v. de eisen in de shortlist een keuze wordt gemaakt.

Tijd

Een eerste draft versie van een programma van eisen kost ongeveer een uur. De tijd die een volledig programma van eisen op te stellen is afhankelijk van veel factoren. Gedurende het ontwerpproces worden de eisen steeds specifieker en meetbaarder.

Resultaat

Het resultaat is een lijst met criteria waaraan het te ontwerpen product moet voldoen in correct Nederlands (of een anders afgesproken taal), die leidraad vormt gedurende het ontwerpproces en waarmee de vraag kan worden beantwoord of het ontwerp voldoet aan de vraag van de opdrachtgever.

Links

Boek: Productontwerpen – A. Eger (p. 39)

PowerPoint: Programma van Eisen – ELO link (inloggen voor toegang)


Tekst: Anne van Vulpen